Aronia jest naszym skarbem narodowym?
Szacuje się, że Polska ma ok. 60-70% udział w światowych zbiorach aronii, będąc największym producentem tych owoców oraz eksporterem półproduktów (koncentrat owocowy i mrożonki), a także gotowych produktów aroniowych! Większość owoców trafia na eksport do krajów europejskich oraz do Kanady, USA, Korei Południowej i Japonii. W naszym kraju jest wciąż zbyt mało doceniana, ale mamy nadzieję, że to się wkrótce zmieni!
Właściwości zdrowotne aronii są znane od wieków
Krzewy aronii oficjalnie odkryto w Ameryce Północnej – na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych i Kanady w XVII i XVIII w. Jednak na długo przed podbojem Ameryki, dobroczynny wpływ aronii na zdrowie jako pierwsi zauważyli Indianie. Wierzyli, że owoce aronii mają magiczną moc. Sok z aronii podawano żonom i kobietom w ciąży oraz starcom, gdyż uważali, że ma moc tworzenia nowego życia oraz oddala śmierć. Sok służył również do leczenia ran i schorzeń skóry oraz oczu.
Skąd wynikają prozdrowotne cechy aronii?
Owoce aronii są źródłem wielu witamin (E, K, C, B1, B2, B3, B5, B6, B9) i składników mineralnych (Co, Zn, Cu, I, Mn, Mo, Fe, K, Ca, Mg, Na). Jednakże do głównych prozdrowotnych składników aronii należą polifenole w liczbie ok. 2080 mg w 100 g świeżych owoców. To prawie 4-krotnie więcej niż w czarnej porzeczce czy borówce, ok. 9-krotnie więcej niż w truskawce czy jeżynie i ponad 16-krotnie więcej niż w malinie czy żurawinie! Polifenole posiadają silne właściwości antyoksydacyjne, co ma korzystny wpływ na zdrowie człowieka, szczególnie w XXI wieku, czyli w dobie rosnącej liczby zachorowań na choroby układu krążenia i nowotwory.
Potencjał antyoksydacyjny żywności jest mierzony m.in. metodą ORAC, która określa zdolność pochłaniania rodników tlenowych przez przeciwutleniacze – im większa zdolność produktu spożywczego do neutralizacji wolnych rodników tlenowych, tym większą liczbą jednostek ORAC charakteryzuje się dany produkt.
Przykłady owoców z listy ORAC
|
Owoce |
Potencjał antyoksydacyjny dla 100 g świeżej masy owoców wyrażony w jednostkach ORAC (μmol równoważnika troloksu) |
|
Aronia |
16 062 |
|
Czarny bez |
14 697 |
|
Czarne jagody |
9 621 |
|
Żurawina |
9 090 |
|
Czarne porzeczki |
7 957 |
|
Czerwone porzeczki |
3 387 |
|
Śliwki |
6 100 |
|
Jeżyny |
5 905 |
|
Maliny |
5 065 |
|
Borówki |
4 669 |
|
Truskawki |
4 302 |
|
Agrest |
3 332 |
|
Jabłka ze skórką |
3 049 |
|
Jabłka bez skórki |
2 573 |
|
Brzoskwinie |
1 922 |
|
Czerwone winogrona |
1 837 |
|
Białe winogrona |
1 018 |
|
Mango |
1 300 |
|
Banany |
795 |
Aronia w dietoprofilaktyce i dietoterapii
Liczne dowody naukowe świadczą o profilaktycznym i terapeutycznym wpływie polifenoli owoców aronii.
1. Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Antocyjany obecne w owocach aronii wywierają korzystne działanie na układ krążenia – m.in. uszczelniają naczynia krwionośne, zapewniają naczyniom włosowatym elastyczność i prawidłową przepuszczalność, obniżają ciśnienie tętnicze krwi, hamują agregację płytek krwi, zwiększają ilość frakcji HDL cholesterolu (tzw. „dobrego” cholesterolu) przy jednoczesnym obniżaniu stężenia triacylogliceroli, cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL (tzw. „złego” cholesterolu).
2. Prewencja i leczenie cukrzycy
Liczne dowody naukowe wskazują, że spożywanie soku z aronii obniża indeks glikemiczny cukrów prostych, skutkując zmniejszaniem ich wchłaniania. Co więcej, antocyjany i garbniki pobudzają wydzielanie insuliny, a kwas chlorogenowy hamuje wchłanianie glukozy z jelita cienkiego, a także wpływa na aktywność glukozo-6-fosfatazy, biorącej udział w metabolizmie glukozy. Składniki bioaktywne owoców aronii pomagają również w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, a także sprzyjają regeneracji komórek wątroby, upośledzonych przez zaburzenia metabolizmu towarzyszące cukrzycy.
3. Ochrona wzroku
Flawonoidy obecne w aronii wzmacniają naczynia krwionośne również te najdrobniejsze, m.in. w gałce ocznej. Hamują zatem rozwój jaskry i zaćmy oraz przyczyniają się do obniżenia ryzyka zapadalności na zwyrodnienie plamki żółtej, postępujące wraz z wiekiem. Antocyjany wspomagają regenerację rodopsyny odpowiedzialnej za widzenie po zmierzchu i adaptację do ciemności. Związki te wykazują również działanie osłabiające skutki długotrwałego działania promieniowania monitorów.
4. Działanie antynowotworowe
Zawarte w owocach aronii antocyjany wykazują zdolność do selektywnej apoptozy, wywierając wpływ na komórki nowotworowe, bez takiego wpływu na komórki zdrowe. Udowodniono, że barwniki antocyjanowe hamując aktywność enzymów indukujących apoptozę, zwiększają szansę przeżycia komórek poddawanych stresowi oksydacyjnemu. Antocyjany aronii hamują również występowanie działań niepożądanych przy stosowaniu leków przeciwnowotworowych z grupy alkilujących, m.in. cyklofosfamidu. Jest to efekt wynikający przede wszystkim ze zmniejszenia aktywności wolnych rodników. Z kolei kwasy fenolowe obecne w owocach aronii czarnoowocowej (kwas kawowy, chlorogenowy) odznaczają się zdolnością do blokowania kancerogenów powstających w trakcie przemian metabolicznych niektórych substancji rakotwórczych, np. 4-nitrochinolino-1-tlenków. Udowodniono też, że ekstrakty z owoców aronii są silnym inhibitorem wzrostu komórek HT-29 ludzkiego raka jelita grubego oraz niektórych typów raka piersi.
5. Ochronna rola przed szkodliwym promieniowaniem UV
Promieniowanie słoneczne potęguje wystąpienie tzw. stresu oksydacyjnego, co oznacza wzrost powstawania wolnych rodników. Powodują one m.in. procesy degeneracyjne komórek skóry i jej fotostarzenie się. Odpowiednią linią obrony przed niekorzystnymi reakcjami wolnorodnikowymi jest stosowanie przeciwutleniaczy, które eliminując wolne rodniki z organizmu ludzkiego, wpływają korzystnie na zdrowie. Związki antyoksydacyjne z owoców aronii czarnoowocowej, takie jak karotenoidy (likopen, kantaksantyna, β-karoten) i antocyjany wykorzystuje się w preparatach dermatologiczno-kosmetycznych, które chronią skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego. Wykazano, że żele zawierające od 0,01 do 0,1% antocyjanów z aronii chronią skórę przed promieniowaniem UV.
6. Właściwości radioprotekcyjne
Promienie X i gamma emitowane przez radioizotopy mają dużą przenikliwość, przechodząc przez materię jonizują ją. W początkowej fazie choroby popromiennej dochodzi do zwiększonego uwalniania wolnych rodników, uszkadzających funkcje życiowe i struktury komórkowe. Wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach (myszy, króliki) napromienionych znacznymi dawkami promieniowania jonizującego (4 i 8 Gy, promieniowanie gamma) wskazują, że antocyjany aronii hamują generację wolnych rodników i gwałtowny spadek ilości krwinek białych.
7. Zapobieganie chorobom neurodegeneracyjnym
Starzejące się społeczeństwo, a zatem wzrost populacji seniorów skutkuje coraz większą liczbą osób zapadających na choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Wciąż prowadzi się poszukiwania substancji neuroprotekcyjnych, mających na celu chronić komórki nerwowe przed uszkodzeniami prowadzącymi do ich obumierania. Dotychczas udowodniono, że w związku z wielokierunkowym mechanizmem działania, dobrymi właściwościami neuroprotekcyjnymi charakteryzują się związki fenolowe pochodzenia roślinnego. W komórkach neuronalnych zachodzi bardzo intensywny metabolizm tlenowy, obserwuje się znacznie mniejszą aktywność enzymów antyoksydacyjnych, dużą liczbę mitochondriów, w których powstaje znaczna ilość reaktywnych form tlenu, dlatego przeciwutleniające właściwości związków fenolowych są dla nich szczególnie istotne. Ponadto naturalnie występujące związki mogą przekraczać barierę krew-mózg, co stanowi ważny czynnik w neuroprotekcji.
8. Wspomaganie odporności
Antocyjany aronii posiadają zdolności immunomodulujące (stymulujące układ odpornościowy), pełniąc ochronną rolę w procesie zapalnym. Udowodniono hamujący wpływ soku z aronii na namnażanie wirusów odpowiedzialnych za infekcje układu oddechowego, w tym wirusa grypy typu A. Wykazano także bakteriostatycznie działanie soku aroniowego w odniesieniu do niektórych szczepów chorobotwórczych bakterii.
FOSHU to zamknięta w butelce dawka zdrowia bazująca z jej najcenniejszych walorach aronii !
